NAFAQO DARRO ( MALNUTRITION)
Qaybta 1: Waa maxay Nafaqo-darro?
Nafaqo-darro waa xaalad uu jirku ku waayo nafaqooyinka muhiimka ah ee uu u baahan yahay si uu u shaqeeyo si caadi ah. Tani waxay ka imaan kartaa cunto aan dhameystirnayn, cudur, ama xaalado saboolnimo oo u diida qofka in uu helo cunto ku filan. Nafaqo-darradu waxay saameyn kartaa koritaanka, difaaca jirka, maskaxda iyo awoodda shaqo ee qofka.
Qaybta 2: Noocyada Nafaqo-darrada
Waxaa jira noocyo kala duwan oo nafaqo-darro ah, kuwaasoo ay kamid yihiin:
Nafaqo-darro guud (Marasmus): Cunno xumo daran oo jirka dhan ah.
Nafaqo-darro borotiin (Kwashiorkor): Yarida borotiinka, badanaa carruurta ku dhacda.
Nafaqo-darro macdanta iyo fiitamiinnada: Sida fiitamiin D, A, ama birta (iron).
Qaybta 3: Calaamadaha Nafaqo-darro
Calaamadaha waxay ku xirnaan karaan nooca nafaqo la’aanta, laakiin guud ahaan waxaa ka mid ah:
Miisaan dhicis badan ama la’aanta koritaanka
Maqaarka oo qalala ama xiiqma
Timaha oo daata ama daciifa
Indhaha oo iftiin la’aan noqda (xitaa xilliga habeenkii)
Caajis iyo tamar la’aan
Calool barar (xaalado gaar ah sida Kwashiorkor)
Jirka difaaciisa oo yaraada – qofku si sahlan buu u bukoodaa
Qaybta 4: Sababaha Keena Nafaqo-darro
Cunto xumo ama helitaan la’aan cunto isku dheelitiran
Dhaqaale xumo ama saboolnimo
Cudurro caqabad ku ah nuugista nafaqooyinka (sida shubanka ama HIV)
Caadooyin aan caafimaad lahayn (sida cunista kaliya hal nooc cunto)
Hooyada uurka leh ama naas nuujinaysa oo aan helin nafaqo ku filan
Qaybta 5: Sida Loo Daweeyo Nafaqo-darro
Cunto nafaqo leh: Soo celinta cuntooyinka kala duwan sida khudradda, borotiinka (hilib, kalluun), caanaha, digirta, iyo miraha.
Daawooyin iyo fiitamiino: Waxaa la siin karaa fiitamiin ama macdan si toos ah, sida kiniin bir ah ama vitamin A.
Biyo nadiif ah iyo nadaafad: Si looga hortago cudurro sababaya shuban oo keena nafaqo-darro
La-talin caafimaad: Carruurta ama dadka la ildaran waa in si joogto ah loo baaro oo loo daryeelo.
Qaybta 6: Taloyin Caafimaad oo Lagaga Hortago Nafaqo-darro
Cun cunto isku dheelitiran: raashin leh borotiin, carbohydrates, fiitamiino iyo macdano.
Hooyada uurka leh ama nuujinaysa ha hesho cunto gaar ah oo nafaqo leh.
Carruurta yaryar ha helaan cunto ku habboon da’dooda.
Wacyigelin bulsho: Baro dadka muhiimadda nafaqada iyo nadaafadda.
Ka fogow cunista raashinka degdegga ah oo aan lahayn nafaqo.
Gabagabo
Nafaqo-darro waa dhibaato caafimaad iyo horumarineed oo saameyn weyn ku leh bulshada, gaar ahaan carruurta iyo haweenka. Si looga hortago ama loo daweeyo, waxaa muhiim ah in la helo cunto nafaqo leh, wacyigelin joogto ah, iyo daryeel caafimaad. Nafaqada wanaagsan waxay fure u tahay nolol caafimaad leh iyo mustaqbal ifaya. 
Comments