Fa’idooyinka Qarsoon  ee leedahay karootadda 

Markaad maqasho magaca karootada, maskaxdaadu waxay isla markiiba sawiraysaa khudrad oranji ah, dhadhan macaan leh oo loo cuno qaabab kala duwan – ceyriin, la kariyey, ama cabitaan ahaan. Karootadu ma aha oo keliya khudrad qurux badan, balse waa ilo weyn oo nafaqo iyo daawo dabiici ah isku ah. Maqaalkani wuxuu si faahfaahsan u iftiiminayaa faa’iidooyinka ay leedahay karootada, sida ay uga qayb qaadato caafimaadka, indhaha, maqaarka, iyo xitaa kahortagga cudurrada halista ah.

---

Nafaqada Ku Jirta Karootada

Karootadu waxay ka buuxdaa nafaqooyin muhiim ah oo ay ka mid yihiin:

• Beta-carotene: Waa antioxidant awood leh oo jirka u beddelo vitamin A, kaasoo muhiim u ah aragga, koritaanka, iyo difaaca jirka.

• Vitamin C: Wuxuu kor u qaadaa difaaca jirka isla markaana caawiyaa bogsashada nabarrada.

• Fiber: Caawiye weyn u ah dheefshiidka, wuxuuna yareeyaa calool-fadhiga.

• Potassium: Wuxuu hoos u dhigaa cadaadiska dhiigga (blood pressure).

• Vitamin K1: Waa muhiim u ah dhiig-joojin iyo caafimaadka lafaha.

Karootada sidoo kale waxay leedahay biyo badan, taasoo ka dhigaysa mid fiican oo biyaha jirka lagu buuxiyo si dabiici ah.

---

 Karootada iyo Indhaha – Lammaane Aan La Kala Maarmi Karin

Mid ka mid ah faa’iidooyinka ugu caansan ee karootada waa daryeelka aragga. Beta-carotene-ga ku jira karootada wuxuu jirka uga dhigaa Vitamin A, oo lagama maarmaan u ah:

• Aragga habeenkii (night vision).

• Kahortagga qallaylka indhaha (dry eyes).

• Yaraynta halista cudurrada indhaha sida macular degeneration iyo cataracts.

Carruurta iyo dadka waayeelka ah oo cuna karootada si joogto ah waxay yareeyaan halista indha la’aanta xilliga da’da.

---

Karootada iyo Kahortagga Kansarka

Karootada waxaa ku jira antioxidants kala duwan sida beta-carotene, lutein, iyo polyacetylenes, kuwaasoo lagu tijaabiyey inay hoos u dhigaan halista cudurrada sida:

• Kansarka mindhicirka.

• Kansarka sambabka.

• Kansarka naasaha (haweenka).

Daraasado ayaa muujinaya in dadka si joogto ah u cuna karootada ay leeyihiin halis aad uga yar marka la barbar dhigo kuwa aan cunin.

---

Karootada iyo Maqaarka: Qurux Dabiici ah

Karootadu waxay leedahay vitamin A iyo antioxidants, kuwaasoo:

• Ka hortaga gabowga hore ee maqaarka.

• Yareeya finan, nabaro, iyo barar.

• Qurxiya midabka wajiga, oo ka dhigaya mid dhalaalaya.

• Caawiya soo kabashada unugyada dhaawacmay.

Cabitaanka casiirka karootada ma aha oo keliya mid macaan, balse wuxuu u shaqeeyaa sidii "dawaad maqaarka" gudaha ka shaqaynaya.

---

Karootada iyo Miisaanka: Saaxiibka Jidhka Iska Ridaya

Karootadu waxay leedahay kalooriyo yar iyo fiber badan. Taas micnaheedu waa:

• Waxay buuxisaa caloosha si dhakhso ah.

• Waxay yaraysaa rabitaanka cuntada.

• Waxay hagaajisaa dheefshiidka, taasoo xoojisa miisaanka yaraanaya.

Dadka doonaya in ay miisaankooda xakameeyaan waxay heli karaan natiijo wanaagsan haddii ay karootada ku darsadaan cuntadooda maalinlaha ah.

---

Karootada oo Difaac u Ah Wadnaha

• Karootadu waxay yaraysaa kolestaroolka xun (LDL).

• Waxay kor u qaadaa kolestaroolka wanaagsan (HDL).

• Waxay hagaajisaa shaqada xididdada dhiigga.

Cuntooyinka ay ka midka tahay karootadu waxay hoos u dhigaan halista dhiig-kar iyo wadne-xanuun.

---

Hababka Loogu Faa’iideysto Karootada

Waxaad karootada uga faa’iidaysan kartaa qaabab kala duwan:

• Ceyriin ahaan: U cun sida xabbad macaan.

• La kariyey: Ku dar maraq, bariis, ama suugo.

• Casiir ahaan: Isku qas karootada, tufaax, iyo liin dhanaan.

• Saldhig salad ah: Ku dar saladkaaga dhadhan iyo midab.

• Cake ama macmacaan: Waxaa laga sameeyaa keega caanka ah ee "carrot cake".

---

Digniin Yar: Marka La Cuno Xad-dhaaf

Inkastoo karootadu tahay mid caafimaad leh, haddana cunitaanka aad u badan oo joogto ah wuxuu sababi karaa:

• Carotenemia: Midabka maqaarka oo oranji u ekaada (si ku-meelgaar ah).

• Burbur la’aan borotiin haddii cuntadaadu kaliya ku kooban tahay karootada.

Sidaa darteed, waxaa muhiim ah in loo cuno si dheelitiran.

---

Gabagabo: Karootadu Waa Furaha Caafimaadkaaga

Karootadu ma aha khudrad kaliya, waa dawo, nafaqo, qurux, iyo daryeel iskugu jirta. Haddii aad rabto:

• Arag wanaagsan

• Maqaarka oo iftiima

• Wadne caafimaad qaba

• Jidh miisaan leh

• Iyo difaac adag

…waxaad bilaabi kartaa adigoo maalin kasta cuna karootada.

---

Talooyin Fudud:

1. Ku dar karootada cuntooyinka carruurta si ay u helaan fitamiin A.

2. Ha dhaafin maalin adigoon cunin karootada – xitaa hal xabbo.

3. Karootada cusub ee aan qallajin waa tan ugu nafaqo badan.  

                        

Jaantus kusabsan karootada 

Author : HOSHOW GULLED 

                                                  

                                                        DHAMAAD