Soorta: Hiddaha Soomaalida iyo Faa’iidooyinkeeda Culus
Soorta: Hiddaha Soomaalida iyo Faa’iidooyinkeeda Culus
Soortu waa cunto dhaqameed hodan ku ah nafaqo iyo caafimaad, si weynna loogu isticmaalo dhulalka Soomaalida. In kasta oo teknoolojiyadda iyo cuntada warshadaysan ay kusoo badanayaan nolosha casriga ah, haddana soortu waxay weli leedahay qiime gaar ah oo la xushmeeyo – hadday ahaan lahayd dhinaca dhaqanka, caafimaadka, ama deegaanka.
Maqaalkani wuxuu si qoto dheer uga hadlayaa soorta: waxa ay tahay, noocyadeeda, sida loo sameeyo, faa’iidooyinka ay leedahay, iyo talooyin ku saabsan sida ugu wanaagsan ee loo cuno.
Waa Maxay Soortu?
Soortu waa cunto laga sameeyo badarka sida masagada, galleyda, ama sarreenka, kadibna la dubo ama la kariyo iyadoo si buuxda ama qaybo ah loo tumay. Waxay ka mid tahay cuntooyinka dabiiciga ah ee aan la warshadeyn, taasoo ka dhigaysa mid aad u caafimaad badan.
Soorta waxaa inta badan lagu diyaariyaa biyo kaliya, mararka qaarna waxaa lagu darsadaa saliid, subag ama caano iyadoo ku xiran dhadhanka dadka iyo deegaanka.
Noocyada Soorta
Soomaalidu waxay isticmaalaan noocyo kala duwan oo soor ah, kuwaas oo mid walba leeyahay hab gaar ah oo loo diyaariyo:Soor Masago – Waxaa laga sameeyaa masagada (millet), waxayna leedahay dhadhan macaan oo fudud, aadna ugu fiican dadka qaba xasaasiyadda sonkorta.
-
Soor Galley – Laga sameeyo galleyda (corn), gaar ahaan nooca la shiido ee loo yaqaan bur galleey. Waa mid aad u caadi ah gobollada dhexe iyo koonfureed.
-
Soor Sarreen (Qamadi) – Qamadiga ayaa laga helaa soor culus oo nafaqo leh, loogana baahanyahay dadka da’da ah ama haweenka uurka leh.
-
Soor Caano Lagu Kariyay – Waxaa lagu karayaa caano halkii biyaha, taas oo u dhiganta cunto qani ku ah borotiin iyo dufan caafimaad leh.
Faa’iidooyinka Caafimaad ee Soorta
1. Kor u Qaadista Dheefshiidka
Soortu waa cunto ay ku badan tahay fiber-ka, taasoo ka caawisa jirka inuu si sahlan u dheefshiido cuntada. Waxay yareysaa calool fadhiga iyo xanuunnada mindhicirka.
2. Ka Hortagga Sonkorta Dhiigga
Soorta si tartiib ah ayay u sii deyneysaa sonkorta ku jirta, taasoo faa’iido u leh dadka qaba macaanka (sonkorowga). Waxaa lagu tiriyaa cuntooyinka leh “glycemic index” hooseeya.
3. Difaaca Jirka iyo Tamarta
Soorta waxaa ku jirta macdano muhiim ah sida birta, magnesium, zinc, iyo fitamiin B, kuwaasoo kor u qaada awoodda difaaca jirka iyo firfircoonida maskaxda.
4. Ka Hortagga Cudurrada Wadnaha
Cuntooyinka dabiiciga ah ee la’aan dufanka xun sida soorta waxay yareeyaan halista cudurrada wadnaha iyo xididdada dhiigga.
5. Caafimaadka Maqaarka iyo Timaha
Soorta waxay kaalin weyn ka qaadataa hagaajinta caafimaadka maqaarka iyo timaha iyadoo ay ugu wacan tahay fitamiinnada iyo maaddooyinka dabiiciga ah ee ay ka kooban tahay.
Sida Loo Sameeyo Soor Tayo Leh
Waxyaabaha Loo Baahan Yahay:
-
2 koob oo bur masago ama galley ah
-
3 koob oo biyo ah
-
Milix yar (ikhtiyaari)
-
Subag ama saliid (ikhtiyaari)
Habka Karinta:
-
Biyaha karkari ilaa ay kululaadaan.
-
Si tartiib ah ugu dar burka adigoo walaaqaya si aysan u samaynin burooyin.
-
Sii kari ilaa ay isku beddesho maaddo isku dhafan oo dhumuc leh.
-
Ku dar subag ama caano haddii loo baahdo.
-
U daa 10 daqiiqo, kadibna u diyaarso cuntada.
Soor iyo Dhaqanka Soomaalida
Soortu waxay ka mid tahay cuntooyinka dhaqanka ee si gaar ah loogu adeegsado xilliyada xafladaha, aroosyada, iyo xilliyada barakeysiga sida bisha Ramadaan. Dad badan ayaa u arka soorta cunto xambaarsan hidde iyo dhaqan. Guryaha reer miyi iyo magaalooyin badanba waxaa si joogto ah looga cunaa soor, iyadoo ay u tahay cunto aad u qiimo badan.
Talooyin ku Saabsan Cunista Soorta
-
U beddel roodhida iyo bariiska warshadaysan soor caafimaad badan.
-
Isku day inaad isticmaasho badar dabiici ah oo aan la sifeyn.
-
Carruurta iyo haweenka uurka leh ha la siiyo si joogto ah, waayo waa cunto nafaqo leh.
-
Haddii aad leedahay xanuunada sida macaanka ama calool fadhiga, soor si gaar ah ayey kuugu wanaagsan tahay.
Gunaanad
Soortu ma aha oo kaliya cunto la cuno – waa dhaqan, waa nafaqo, waa caafimaad. Dadka Soomaaliyeed waxay leeyihiin khibrad dheer oo ku saabsan diyaarinta iyo cunista soor tayo leh. Waxaa la joogaa waqtigii aan dib ugu noqon lahayn cuntadeenna dabiiciga ah si aan u ilaalino caafimaadkeena, dhaqankeena, iyo deegaanka.
Soo cunto soor maanta – caafimaad iyo hiddeba waad kor u qaaday!
Comments